Orthostatische hypotensie

Wat is Orthostatische hypotensie?

“Orthostatisch” betekent“ een rechte houding” en “hypotensie” betekent “een lage bloeddruk”. Orthostatische hypotensie geeft aan dat de bloeddruk daalt bij het opstaan vanuit een liggende of zittende houding.
Als wij gaan staan zakt door de zwaartekracht 500-700 ml bloed naar de buik en benen. Hierdoor stroomt er minder bloed terug naar het hart waardoor deze minder bloed kan rondpompen en dus ook minder bloed naar de hersenen pompt.

Om te voorkomen dat de hersenen niet genoeg zuurstof krijgen moet het lichaam de bloeddruk dus goed kunnen reguleren.
Het lichaam heeft hiervoor verschillende autonome (automatische) systemen.
Zo liggen in de halsslagaders baroreceptoren die de bloeddruk meten en als deze te laag wordt dit direct doorgeven aan de hersenstam. Dit noemen we de baroreflex.
Een ander mechanisme is het automatisch vernauwen van de bloedvaten in de benen om zo te voorkomen dat er nog meer bloed de benen in zakt.

Je ziet dan ook in de grafiek hieronder (de zwarte lijn) dat als iemand gaat staan de daling van de bloeddruk wordt beperkt en vrij snel hersteld.  Als er sprake is van orthostatische hypotensie (rode lijn) werken de mechanismen niet voldoende of is er te weinig bloedvolume. De bovendruk daalt dan met meer dan 20 mmHG. Deze daling blijft vervolgens een paar minuten aanhouden.
Er kan ook sprake zijn van initiële hypotensie (blauwe lijn) waarbij de bovendruk meer dan 40 mmHG daalt gedurende 15 tot 30 seconden na opstaan.

Wat zijn mogelijke oorzaken?

Veel voorkomende oorzaken zijn:

1. Te weinig drinken
2. Medicatie
3. Bepaalde aandoeningen als de Ziekte van Parkinson.

Welke klachten worden ervaren?

Mensen met orthostatische hypotensie ervaren klachten als:

• duizeligheid
• hoofdpijn
• neiging om te vallen
• zwarte vlekjes of sterretjes zien
• chronische vermoeidheid
• concentratieverlies
• problemen met zien en horen
• pijn in nek en schouders

Deze klachten treden nooit op in lig, maar bij:

• snel opstaan
• lang staan
• het stoppen van inspanning (bijvoorbeeld na traplopen)
• warm douchen
• een grote maaltijd of
• na alcohol gebruik.

Vaak komen de klachten meer voor in de ochtend omdat de bloeddruk dan meestal al wat lager is.

Soms is de bloeddruk bij orthostatische hypotensie in de nacht juist te hoog. Hierdoor moet men in de nacht vaak naar het toilet en zweet men meer. Daardoor wordt er in de nacht veel zout en water verloren. Het gevolg daarvan is dat de bloeddruk overdag juist lager is. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel. Meestal gaan mensen, omdat ze ’s nachts vaak naar het toilet moeten nog minder drinken, terwijl ze overdag (voor 18:00u) juist meer zouden moeten drinken om uit deze vicieuze cirkel te komen.

Hoe vaak komt het voor?

Bij een gemiddelde populatie heeft 17% van de mensen last van orthostatische hypotensie. Bij ouderen is dit zelfs 30%.

Wat kan je zelf doen?

1. Drinken
   Zorg dat je voldoende drinkt. Drink twee liter water of meer per dag. Als u in de nacht vaak naar het toilet moet, drink dan vooral voor 18:00u.
2. Drink voor de maaltijd of voor inspanning twee glaasjes water. Hierdoor zal de bloeddruk 30 tot 45 minuten verhoogd zijn.
3. Drink na een grote maaltijd sterke koffie of een dubbele espresso. Ook dit zorgt voor een verhoging van de bloeddruk.
4. Eet meerdere kleine maaltijden i.p.v. een grote.
5. Zoutintake
   Neem wat extra zout. Let op: Dit kan niet bij iedereen. Als u bijvoorbeeld last heeeft van hart of nieren overleg dan eerst met uw huisarts.
6. Sta langzaam op.
7. Span de beenspieren extra aan als u gaat staan of lang staat.
8. Verhoog hoofdeinde van het bed.
   Het hoofd moet hierbij hoger liggen dan de benen. De hoek moet hierbij 15⁰ of meer. zijn.
9. Laat nakijken door uw apotheker of uw klachten worden veroorzaakt door uw medicatie. Voorbeelden van medicatie die kunnen zorgen voor orthostatische hypotensie zijn bv. Bètablokkers, antidepressiva, alphablokkers, antipsychotica, SGLT-2-inhibitors en dopamine agonisten.
10. Zorg dat u fit bent en uw beenspieren sterk.

Niet alle bloeddrukverlagers zorgen voor orthostatische hypotensie. Soms wordt de medicatie zelfs juist ingezet om in de nacht de te hoge bloeddruk te verlagen.

Wat helpt niet?
Vaak worden steunkousen geadviseerd. Steunkousen tot aan de knie hebben alleen geen positief effect als het gaat om orthostatische hypotensie.

Steunkousen helpen alleen als deze worden gedragen tot aan de lies en alleen bij een bepaalde groep mensen. Als je bijvoorbeeld hele slanke benen hebt, gaan steunkousen waarschijnlijk geen verbetering geven.

Twijfel je of er bij jou sprake is van orthostatische hypotensie? Overleg dit dan met uw therapeut, huisarts of apotheker.